Elmer: ‘Na de overwinning van de PVV was ik zó boos. Ik moest dit album maken’

Onder de noemer Elmer – een anagram van haar naam – maakt actrice en theatermaker Merel Pauw in 2021 haar grand entree in de muziekwereld met de virale hit 'Je Vader'. Naast een herschikking van letters is Elmer ook een herschikking van Merel zelf, weliswaar dan soms met een plaksnor op.  

"Ik ben eigenlijk altijd mezelf. Ik speel geen personage. Als Elmer heb ik natuurlijk wel aparte kleren aan en een iets grotere bek door adrenaline, maar Elmer en Merel zijn allebei dingen in mij. Dat kan soms best een rare combinatie zijn. Maar het mensbeeld wat ik met Elmer wil uitdragen is dat we veelzijdiger zijn dan dat we doorhebben." 

Eind vorig jaar kwam haar derde EP 'ELMERS' uit, een plaat over haar identiteit en plek in de wereld. Met het debuutalbum 'Platland' draait Elmer haar blik naar buiten. "Ik had erg de behoefte om een plaat te maken over meer mensen dan alleen mijzelf. Ik wilde minder 'ik' zeggen eigenlijk."

Met haar nieuwe plaat reist ze door haar turbulente relatie met Nederland, woede voor de maatschappij en soms medemens, en haar eigen neiging om mensen die anders denken 'plat te slaan'. "Mensen waar ik gefrustreerd mee ben maak ik vaak plat, dat is een lelijke kant in mijzelf. Ik heb er dan een bepaald beeld bij. 'Jij bent dom, jij bent zus of zo', waardoor ik ze niet meer tot ronde mensen maak."

Dit land is plat,   
van karton,   
pak het vast,   
draai het om. 
- Platland

Zo klinkt het op de titeltrack. "Ik houd heel erg van deze zin, omdat ik al wist dat de wereld van karton ging zijn en dat één van de dansers een decorstuk zou gaan oppakken en omdraaien. Dat vind ik het allerleukste om te doen, om zo alles met elkaar te verbinden." Het album 'Platland' is dan ook ontstaan vanuit haar idee voor de liveshow. Met haar liefde voor theater begint de artiest vaak vanuit de vorm, waarna de muzikale stukjes later op hun plek vallen. 

"Mijn favoriete band is de geanimeerde band Gorillaz. Zij maken een soort mystieke nepwereld met getekende personages. Ik houd heel erg van artiesten die een wereld om hun muziek heen creëren. Ik wist al heel snel dat ik dit ook wilde doen. Dit kwam vanuit de gedachte dat zoveel shows op het podium een beetje saai zijn. Waarom vindt er zo weinig experiment plaats? Het simpele antwoord is geld. Maar ik wil uitproberen hoe theatraal een show kan worden."

Al vrij vroeg weet de artiest dat ze iets wil gaan doen met haar liefde voor strips en tekeningen; met als resultaat een platte getekende wereld als decor. "Maar ik begreep toen nog niet zo goed waarom dat inhoudelijk was. Tot de grote overwinning van de PVV. Ik was toen zó boos en teleurgesteld. Op dat moment klikte het ineens. Ik dacht; 'Daarom is de wereld plat'." 

Met haar woede in haar achterzak, een verzameling aan losse zinnetjes in haar notities en beats van producer Steven Ivo, creëert Elmer de soundtrack voor haar platte wereld. Van humoristische teksten over burenruzies en Fishermans Friend's als zetpil, tot bezwerende tracks als 'Dorpsfeest' en 'Algoritme' waarin de taal ritmisch doordendert.

De laatste drie nummers van de plaat - 'Nooit Nu', 'Vaarwel' en 'Algoritme' - gaan gezamenlijk te boek als haar mooiste herinnering aan de maak van het album. Het zijn verdrietige nummers die gaan over hele persoonlijke thema's. "Ik vind het dan heel fijn om met Steven samen te werken, hij is echt één van mijn beste vrienden. Met hem durf ik zulke thema's aan te raken en te kijken naar hoe dit gevoel goed verwoord kan worden. Soms is het ook heel fijn om helemaal in die donkere gedachtes te duiken. En ik houd er juist erg van dat ze op dezelfde plaat staan als een grappig nummer als 'Alle Buren Moeten Dood."

'Nooit Nu' is de eerste van de drie die langskomt, en uiteindelijk ook Merel's eigen favoriet op de plaat. "Dat nummer gaat erover dat je als mens weet dat er erge dingen gaan gebeuren in je leven, maar dat je altijd denkt: 'Het kan niet nu gebeuren'. En de mensen die het al ooit hebben meegemaakt zitten met z'n allen in een geheime club, zonder dat ze het willen. Zij weten: 'Het kan wel nu'."

Ik zeg: "Wat?", papa die zucht 
"Kanker van mama is terug" 
 
Het komt nooit hier, nooit nu 
Nooit als het niet was ingepland 
Op woensdag heb ik al iets staat 
Dat was al maandenlang bekend 
- Nooit Nu 

In 2013 verloor Merel haar moeder aan kanker, waardoor ze zelf ook lid is van de geheime club waarover ze spreekt. Aan de andere kant van de lijn breekt de eerder vrolijke stem: "Als je het eenmaal meemaakt, dan weet je dus altijd: 'Het kan wel nu'. Waarmee je dus ook de sluimerende angst hebt dat dat gebeurt. En pas als je dood bent, ben je vrij van dat gevoel. Van de wetenschap en kennis dat er altijd, op elk moment iets heel naars kan gebeuren wat je leven op z'n kop zet."

Met het opvolgende nummer 'Vaarwel' duikt ze in een ander onvermijdelijk aspect van het leven. Met 29 jaar op de teller, is ze aanbeland in de fase waarin haar vrienden gaan settelen en kinderen krijgen. "Ik vind het verschrikkelijk", steekt de Amsterdamse af. "Ik vind het natuurlijk geweldig voor hen, want zij willen dit heel graag. Maar ik ben heel erg bang dat ik daarmee mijn vrienden kwijtraak. En dat is super egoïstisch wat ik zeg. Maar dat is gewoon heel spannend." 

Vaarwel, 
Dat was je leven dan, 
Geniet er nog even van, 
Nu het nog kan.
- Vaarwel 

Hiermee staat ze als het ware aan de kade en zwaait ze haar vrienden uit. "Dat was je leven dan. Je hebt nu kinderen. Je hebt geen leven meer van jezelf. Dat was voor mij een heel verdrietig gevoel. Maar het is ook heel zuiverend als het lukt om zoiets onder woorden te brengen." 

Met de track 'Algoritme' sluit de artiest haar reis door haar frustratie en roerige relatie met Nederland af. Terugkijkend op de plaat staat ze er vrij dubbel in, vertelt ze. "Enerzijds vind ik de kracht van woede uiten en de woedende tracks erg goed. Ik geloof wel dat je daar als mens af en toe doorheen moet om er aan de andere kant rustiger en met meer empathie uit te komen. Als je meteen naar de empathie gaat sla je soms een stap over voor jezelf. Door woede leer je ook grenzen voelen en aangeven, en welke normen en waarden je belangrijk vindt. Ik kon ook niet anders met dit album. Ik was te boos, ik móést dit maken." 

Zit de haat aan het eind van de dag in je lijf als een gat in je hart, 
Zonder slaap loop je stijf van de nijd door de stad, 
En dan diep in de nacht heb je spijt dat je ooit al die haat hebt gehad.
- Algoritme 

Maar aan de andere kant vindt de artiest het ook zonde dat ze met 'Platland' een bepaald publiek uitsluit. "Want ik ben boos op ze." Ze haalt Sophie Straat en MEROL aan als artiesten die beiden de wereld veranderen, op hun eigen manier. "Ik geloof ook heel erg in de wereld veranderen door het juist vanuit een gevoel te doen van 'iedereen is welkom'. En dat mensen dan eenmaal in de festivaltent staan en denken: 'Ik vind dit eigenlijk wel vet'. Dat vind ik ook een hele sterke manier van artiest zijn. Ik vind beiden heel krachtig. Ik weet nog niet zo goed welke kant ik nu meer op wil, maar daar heb ik gelukkig nog heel veel tijd voor." 

Vooralsnog gaat ze live voor een gulden middenweg en is ze in haar shows is zowel kritisch op rechtse als linkse mensen. "Tijdens mijn shows is iedereen gelijk. Ik vind iedereen stom en mijzelf nog het allermeest. Ik denk dat mijn optredens heel erg gaan over jezelf een sukkel voelen, verward zijn en niet weten wat je plek is in de wereld. En tegelijkertijd enorme schijt hebben, en veel kanten van jezelf te durven laten zien." 

Dat de rapper verandering wil, dat is wel duidelijk. Maar wat als ze vandaag nog een stukje Nederland zou kunnen oppakken en omdraaien? "Dan zou ik willen dat het hele huidige asielbeleid wat nu wordt opgericht stopt. Heel Nederland kan zien dat het fucking bullshit is. Hierdoor wordt een crisis gecreëerd en niet voorkomen. Ook zou ik willen dat alle ministers en politici met bloed aan hun handen, die Israël op dit moment steunen, zichzelf in de spiegel aankijken en niet meer kunnen slapen." 

En zoals ze in het nummer 'Haat' al laat horen, meer kansen voor vrouwen in de muziek. "Het lijkt soms alsof we experimenterende rare vrouwen toch best eng vinden. En binnen de hiphopindustrie – en dit zeg ik als luisteraar – vind ik dat waanzinnig veel talent nog heel erg onbenut blijft. Er zijn zoveel geweldige vrouwelijke rappers in Nederland, we zijn enorm rijk. We hebben al heel veel verschillende soorten mannen daarin, nu wil ik heel veel verschillende soorten vrouwen. Ik wil meer!" 

Op zaterdag 30 november kan je dus in de kartonnen wereld van Elmer stappen. DJ-hond Skipper is met pensioen en wordt vervangen door twee dansers. "Het wordt een hiphopshow alsof je in een soort Alice In Wonderland versie van Nederland terechtkomt. Trek een outfit aan waarin jij je het raarst, maar ook meest vrij voelt. Want ik denk dat mijn shows een superveilige plek zijn om met je eigen raarheid te experimenteren. We zijn lief voor elkaar, én we gaan keihard de moshpit in."