Willy, Willem, Willem de Bruin

Een aantal onuitgebrachte nummers boden de fundering en inspiratie voor een stuk dat Spuug van God zou gaan heten: de Papiamentse vertaling van moedervlek en een hoogstwaarschijnlijke knipoog naar het authentieke kenmerk op Willems gezicht.

In Spuug van God vertolkt De Bruin zijn eigen gedachten. Vanuit een glazen object in een sereen landschap vertelt hij zijn verhaal als persoon van biculturele achtergrond uit een wit dorpje. In een poëtische monoloog geeft Willem de toeschouwer een kijkje in en gehoor naar de stemmen in zijn hoofd over identiteit, racisme en je eigen racist worden.

Het staat symbool voor iets wat je gekregen hebt, maar waar je nooit voor gekozen hebt. Skupi di dios, een moedervlek, is ook iets wat mensen zien en een opmerking over maken. Hoe je het ook went of keert; jij moet daar mee leren omgaan. En dat is ook een beetje het leven. We kiezen er niet voor om gemaakt te worden door onze ouders en hier op aarde te komen. Net zoals de plek waar we geboren worden en het klimaat waarin we opgroeien. Het leven komt met dingen. Hoe je daarmee omgaat, bepaalt wie jij gaat zijn. Visueel gezien is een moedervlek een donker plekje dat opvalt. Zo heb ik me ook gevoeld in een dorpje in Noord-Holland.

Het waren onderwerpen die wel eens terugkwamen in de muziek die we maakten met The Opposites, maar mondjesmaat. Door het album Man in Nood ben ik meer gaan nadenken over mezelf en waarom ik de dingen doe zoals ik ze doe. Zo kwam ik erachter dat deze onderwerpen toch een grotere rol speelden dan ik dacht en het goed is voor mezelf het daar dan toch een keer over te hebben. Door het uit te spreken kan ik het afsluiten.

Op de dag dat we gingen repeteren kwam het grote anti-racisme protest op De Dam. De tragische gebeurtenis met George Floyd maakte het stuk weer op een hele andere manier weer actueel. Maar voor mij ook weer op een andere kant, want ik ben fluïde in dit geheel. Ik ben niet één, maar twee.

Vind ik lastig om te zeggen, want dit is nooit mijn bedoeling geweest. Van alle reacties die ik heb gekregen van mensen die zich in mij kunnen verplaatsen, vinden ze het herkenbaar en fijn dat er op deze manier over gesproken wordt. Het zijn gevoelens die eigenlijk nooit benoemd worden, maar in dit stuk wel.

Aan de andere kant denk ik ook; racisme en discriminatie zijn een trigger waar ik het over heb in de voorstelling. Het is niet zozeer voor mij waar dit alleen over gaat. Voor mij gaat Spuug van God over hoe je als mens onbewust ervoor kiest om dingen die ooit gebeurd zijn in je gedachten zo’n grote rol te laten spelen, dat ze je leven bepalen. Dat is de diepere laag: wat laat je zelf toe?

Precies. Want als we heel reëel zijn, deze dingen gaan niet weg. Dit is wie we zijn. Helaas zit er een nare kant aan de mens en die is er heel erg bij gebaat om de ander te laten lijden. De enige waar jij verantwoordelijkheid over hebt is jezelf. Wil ik een slachtoffer zijn, of wil ik ervoor kiezen dat niet te worden? Jij bent de enige die de macht heeft de projectie die een ander jou heeft opgelegd, te veranderen.

Ik had al een aantal nummers liggen in de thematiek van de voorstelling. Ik had alleen nog geen ronde cirkel met alles wat daar tussenin moest komen. Daarom begon ik met schrijven wat daar tussenin moest komen, zodat ik daar uiteindelijk ook weer nummers van kan gaan maken. Het heeft elkaar een beetje kruislings geholpen: soms kwam er een tekst vanuit een nummer, en soms een nummer vanuit een tekst.

In principe is het wel anders. Voor mij heeft een album altijd een rode draad, dat is de essentie. In die zin heeft een theatervoorstelling dat ook, maar het verschil met muziek ligt ‘m voor mij in het focuspunt. Theater kan soms veel ingezoomder zijn.

Ik zie het ook niet specifiek als theater. Voor mij is het een kunstetalage.

Waar het mij om ging in het verhaal, zijn de lagen van je bewustzijn. Er zijn zoveel versies van jezelf, die op het ene moment switchen naar het andere, dat ik dacht: eigenlijk moet het zo zijn dat het publiek niet weet of ze naar de echte mij aan het kijken zijn. Idealiter zou blijken dat ik aan het einde van de voorstelling een hologram zou zijn. Dat ik er helemaal nooit heb gestaan, dat ik er niet was. Goed, dat soort technieken werden al snel heel duur.

Met dat idee zijn we wel verder gegaan. We kwamen toen bij spiegels: hoe kun je een soort beeld scheppen waarin je tegen een spiegel praat, maar waarbij het publiek denkt dat je recht in hun ogen spreekt. Toen zijn we met ontwerper Theun Mosk in gesprek gegaan. We legden hem het idee voor met het transparant kunnen zijn van je identiteit, waaruit hij kwam met idee van doorlaatbaar glas. Afhankelijk van of het licht erop schijnt, is het donker aan de achterkant, een spiegel, of juist transparant. Hieruit bleek dat het essentieel was dat ik het stuk met zonsopgang of -ondergang speelde: de transitie van donker naar licht of andersom. Het is belangrijk mij te kunnen zien ofwel de spiegels te kunnen ervaren. De tijd is deels essentieel voor het object, maar de ochtendversie loopt chronologisch met het verhaal.

Haha. Ohja, bijna vergeten, het pak! Dat is gemaakt door Botter. Botter is een stel, Rushemy en Lisi. Zij zijn in de fashion wel één van de aanstormende grotere talenten. Toen ik Rushemy, die zelf ook uit Curaçao komt, vertelde over de voorstelling was hij heel enthousiast. We hebben het er toen met z’n drieën over gehad: wat voor pak zou je dragen bij een verhaal als deze? Eigenlijk zou het een kleur moeten hebben die haast een huid lijkt. Zo kwamen we op dit roze pak.

Goede vraag. Voor mij is dit gewoon kunst. Op het moment dat ik het maak, zit ik erin. Ook mentaal. De verhalen doen me dan wat. Maar op het moment dat ik het gemaakt heb en speel, neem ik er een bepaalde afstand van. Ik zie wel dat mensen de behoefte hebben om na de voorstelling om naar me toe te komen. Dit vind ik heel lief, want dat komt vanuit een goed hart. Maar ik vind het misschien ook wel belangrijk om aan te geven dat ik het zelf heb geschreven en dat ik me er volledig bewust van ben wat er gezegd wordt.

Precies. Maar het is een kunstvorm en ik heb daar een bepaalde afstand in. Als het licht uitgaat, is het klaar. Het is niet een proces waar ik nog heel erg mee struggle. Dit gevoel krijgt het publiek vaak wel. En dat is alleen maar goed bedoeld, het is ook mooi dat het dat losmaakt.

Dat is subjectief. Er zijn mensen die zeggen ‘dit is wie ik ben, want ik ben in deze straat geboren’ en ja, dat kan. De reden waarom ik Spuug van God heb geschreven, is het doorbreken van een identiteit die je bent door een bepaalde projectie, omgeving, grens, of taal die je spreekt. Voor mij klopte daar nooit iets aan, maar wat is dan mijn eigen waarheid? Nogmaals, het is subjectief, maar voor mezelf is identiteit iets wat je is aangepraat, waar de politiek op beweegt, waar reclames geld en economie op inspelen. Je kunt je achtergrond gebruiken als een kracht en daar je kennis uithalen, maar uiteindelijk denk ik dat de ware jij dieper van binnen zit. Dat heeft geen vorm of kleur, daar gelden zulke regels niet.

Ik denk ook dat identiteit iets is wat fluïde is en je hele leven zich blijft ontwikkelen. Dat is ook het mooie eraan. Het lijkt me saai als je op een bepaald moment voor de volle 100% weet wie je bent.

Een zelfreflectie. Snappen dat elke actie een reactie heeft. Je kunt je altijd richten op een symptoom, maar als je meer naar de kern gaat, zou je meer begrijpen waarom iemand doet wat ‘ie doet. Als je dat doet, kun je sympathie en empathie voor diegene krijgen en je minder richten op de symptomen waar je in eerste instantie een oordeel over zou hebben. Dat is een belangrijk iets waarvan ik hoop dat mensen het meenemen.

Voor nu is het wel even goed, maar het schrijven vond ik heel fijn. Daarin zou ik wel meer willen doen. Zoals ik qua identiteit fluïde ben, ben ik dit in mijn werk ook. Dus wie weet, misschien schrijf ik binnenkort wel een boek!

Spuug van God is een productie van theaterwerkplaats Likeminds. Nieuwsgierig naar de voorstelling? Koop dan snel je kaarten voor zaterdag 27 of zondag 28 augustus in het natuurgebied rondom Genneper Hoeve in Eindhoven.